Ung thư tuyến tụy có thể được xác định sớm hơn 3 năm nhờ theo dõi các triệu chứng ở giai đoạn đầu.
Đau bụng là triệu chứng điển hình của người mắc ung thư tuyến tụy nhưng chưa phải dấu hiệu cảnh báo sớm. Ảnh: Freepik.
Theo các chuyên gia, mỗi năm, hơn 10.000 người được chẩn đoán ung thư tuyến tụy ở Anh và tỷ lệ sống sót khi mắc bệnh ung thư rất thấp. Hơn 90% người bệnh được chẩn đoán khi đã quá muộn để phẫu thuật.
Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học phát hiện những triệu chứng ban đầu cảnh báo bệnh ung thư tuyến tụy, có thể chẩn đoán người mắc bệnh sớm hơn 3 năm so với hiện tại.
Hai dấu hiệu cảnh báo sớm
Nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí PLOS One xem xét các dấu hiệu khác nhau của người mắc ung thư tuyến tụy như giảm cân, tăng đường huyết và bệnh tiểu đường. Đồng thời, họ đưa ra các mốc thời gian mà những triệu chứng này phát triển liên quan ung thư.
Tác giả chính, tiến sĩ Agnieszka Lemanska, giảng viên Khoa học dữ liệu tại Đại học Surrey, Anh, cho biết: "Do bệnh khó phát hiện, tỷ lệ sống sót của người mắc ung thư tuyến tụy rất thấp so với những bệnh khác. Chỉ hơn 10% người bệnh sống sót sau 5 năm được chẩn đoán".
Trong nghiên cứu này, các tác giả xác định 2 dấu hiệu cảnh báo sớm ung thư tuyến tụy là giảm cân đột ngột và tăng glucose trong máu. Tuy nhiên, mức độ của những triệu chứng này và thời điểm chúng biểu hiện vẫn chưa được được làm rõ. Theo tiến sĩ Agnieszka Lemanska việc biết khi nào hai triệu chứng này xuất hiện sẽ giúp bác sĩ lâm sàng chẩn đoán căn bệnh ung thư tuyến tụy, điều trị sớm hơn.
Các nhà nghiên cứu của Đại học Surrey hợp tác với Tổ chức Ung thư Tuyến tụy và Đại học Oxford. Họ phân tích dữ liệu từ 8.777 bệnh nhân được chẩn đoán mắc ung thư tuyến tụy và so sánh với 34.979 người trong đối chứng.
Nghiên cứu cho thấy giảm cân đáng kể một cách đột ngột ở những người bị ung thư tuyến tụy có thể được phát hiện 2 năm trước khi có được chẩn đoán chính thức. Chỉ số khối cơ thể (BMI) trung bình của bệnh nhân ung thư là 25,7. Trong khi đó, BMI trung bình của những người không bị ung thư là 28,4.
Ngoài ra, hiện tượng gia tăng huyết sắc tố glycated (HbA1c) có thể được phát hiện 3 năm trước khi bệnh nhân được chẩn đoán.
Giáo sư Simon de Lusignan, Đại học Oxford, cho biết: "Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy cần lưu ý tới những người gặp tình trạng sụt cân nghiêm trọng, tăng đường huyết không lý do. Họ cần phải được đặt trong nhóm nghi ngờ cao".
Những phát hiện này thúc đẩy người bệnh tìm đến sự trợ giúp của bác sĩ và cả những nhân viên y tế, bác sĩ lâm sàng đánh giá BMI và HbA1c thường xuyên hơn cho bệnh nhân, ngay cả khi họ có hoặc không mắc tiểu đường.
Triệu chứng khác của ung thư tuyến tụy
Theo Pancreatic Cancer UK, mỗi năm, nước Anh có 8.700 người chết vì ung thư tuyến tụy, gồm cả những diễn viên như Alan Rickman, John Hurt và Patrick Swayze.
Tụy là tạng thuộc hệ tiêu hóa, nằm sau phúc mạc, sát thành bụng sau, phía trước tụy được che phủ bởi dạ dày. Tụy được chia thành 3 phần chính lần lượt từ phải qua trái gồm: Đầu tụy, thân tụy, đuôi tụy.
Tụy có 2 chức năng chính. Một là chức năng ngoại tiết, tiết ra men tụy đổ vào tá tràng giúp cho quá trình tiêu hóa thức ăn ở ruột non. Khối mô chính của tụy là mô tụy ngoại tiết, đảm nhiệm chức năng tụy ngoại tiết. Hai là chức năng nội tiết, tiết ra hormone insulin và glucagon đi thẳng vào máu để tham gia quá trình chuyển hóa glucose của cơ thể. Chức năng nội tiết do các tế bào nội tiết của tụy đảm nhiệm, các tế bào này nằm xen kẽ với các nang tuyến của tụy ngoại tiết và được gọi là các tiểu đảo Langerhans.
Ung thư tuyến tụy xảy ra khi các tế bào trong tuyến tụy phát triển ngoài tầm kiểm soát và hình thành khối u ác tính. Theo thống kê của WHO, ung thư tụy chỉ đứng thứ 14 về tỷ lệ mắc. Tuy nhiên, đây lại là bệnh đứng thứ 7 về tỷ lệ tử vong do ung thư.
Bệnh ung thư tuyến tụy có những triệu chứng gồm:
Đau bụng: Là một trong những dấu hiệu thường gặp nhất. Đau bụng thường bắt đầu xuất hiện trước khi phát hiện bệnh khoảng 1-2 tháng và tăng dần theo diễn biến của bệnh nhưng ban đầu thường chỉ đau thoáng qua vùng thượng vị nên dễ nhầm với viêm dạ dày. Đau thường khởi phát ở vùng thượng vị. Khi bệnh tiến triển thường lan sang 2 bên và/hoặc xuyên ra sau lưng, cơn đau có thể không liên tục nhưng thường nặng hơn sau khi ăn hoặc khi nằm ngửa khiến người bệnh phải nằm tư thế cuộn tròn cho đỡ đau. Đau nhiều ra sau lưng thường gặp khi khối u nằm ở vùng thân hoặc đuôi tụy hơn là vùng đầu tụy. Thông thường, đau bụng trong ung thư tụy xuất hiện từ từ, tăng dần theo kiểu “vết dầu loang” theo tiến triển của bệnh, song cũng có trường hợp người bệnh đột ngột đau một cách dữ dội do u làm tắc ống tụy gây viêm tụy cấp.
Hội chứng tắc mật: Vàng da, nước tiểu sẫm màu.
Vàng da do ung thư tụy là vàng da liên tục, tăng dần do u gây tắc ống mật chính làm dịch mật từ gan không xuống được tá tràng, hậu quả là mật vào trong máu gây vàng da và nước tiểu sẫm màu. Vàng da thường gặp và xuất hiện sớm với những khối u vùng đầu tụy.
Đi ngoài phân sống: U gây cản trở men tụy xuống ruột non tiêu hóa thức ăn. Đây là một trong những nguyên nhân làm người bệnh ung thư tụy bị suy kiệt rất nhanh, do vậy cần bổ sung men tụy kịp thời.
Suy nhược, sụt cân, mệt mỏi.
Có cục máu đông.
Chán ăn.
Nôn.
Tiêu chảy.
Tiểu đường: Tiểu đường có thể xuất hiện đồng thời nhưng có khoảng 25% bệnh nhân ung thư tụy có khởi phát bệnh tiểu đường trước khi phát hiện ung thư tụy trong thời gian dưới 2 năm.
Các yếu tố nguy cơ của ung thư tuyến tụy vẫn chưa rõ ràng với nhiều nghiên cứu đưa ra kết quả trái ngược nhau. Tuy nhiên, theo tổ chức Pancreatic Cancer UK, nhiều bằng chứng cho thấy tuổi tác, hút thuốc, thừa cân hoặc béo phì, tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư tuyến tụy, viêm tụy và tiểu đường có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến tụy.
18/09/2023
