Thuốc lá lậu - "sát thủ" trực tiếp đối với người dùng

Theo đánh giá của Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, thuốc lá nhập lậu là nguyên nhân làm giảm doanh thu, tạo ra cạnh tranh không công bằng của ngành sản xuất, kinh doanh thuốc lá, trong khi Nhà nước mất một khoản rất lớn tiền thuế. Người tiêu dùng cũng phải chuốc lấy hàng trăm thứ bệnh nguy hiểm vì sản phẩm nhập lậu không được kiểm soát về chất lượng.

Từ đầu năm đến nay, thuốc lá tiếp tục thẩm lậu vào thị trường Việt Nam, chỉ riêng 3 tháng đầu năm 2021, lực lượng chống buôn lậu cả nước đã thu giữ hơn 3 triệu gói thuốc lá, đa phần là thuốc có nhãn hiệu Jet, Hero, nguồn hàng lậu chủ yếu từ biên giới Tây Nam.

Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam nhận định, mỗi năm thị trường Việt Nam tiêu thụ khoảng 700 triệu bao, có năm lên đến 1 tỷ bao thuốc lá lậu. Trong số khoảng 30 loại thuốc lá nhập lậu vào thị trường Việt Nam, nhãn hiệu Jet và Hero chiếm phần lớn, trong đó nhãn hiệu Jet chiếm trên 70% và Hero chiếm gần 20%, chủ yếu tiêu thụ thị trường miền Nam và miền Trung.

Mỗi năm, thuốc lá lậu làm thất thu của ngân sách hàng chục nghìn tỷ đồng, làm mất hàng triệu ngày công lao động của công nhân, đồng thời là tác nhân gây hại lớn đến sức khoẻ cho người dùng. Đối với thuốc lá nhãn hiệu Jet, ngoài chiếm giữ thị phần lớn, sức tiêu thụ ngày càng tăng, các cơ quan chức năng còn quan ngại trong thuốc Jet hiện chứa hàng nghìn chất gây độc, trực tiếp làm phát sinh hàng trăm chứng bệnh nan y và người dùng phải tiêu tốn hàng nghìn tỷ đồng để chữa trị.

Kết quả phân tích mẫu thuốc lá Jet và Hero của Viện Kinh tế kỹ thuật thuốc lá cho thấy, hàm lượng các chất gây hại, gây nghiện là tar và nicotin trong hai loại thuốc lá nhập lậu này cao hơn 1,5 lần so với tiêu chuẩn của Bộ Y tế. Đặc biệt, trong thuốc Jet và Hero nhập lậu có chứa chất Coumarin, một loại hóa chất giúp tăng vị đậm và mùi thơm với hàm lượng rất cao.

Theo bác sỹ Mai Bá Tiến Dũng (Hội Y học giới tính Việt Nam), chất Coumarin dễ gây ngộ độc gan, phổi và hình thành khối u. Đối với nam giới, Coumarin ảnh hưởng đến việc giảm số lượng, khả năng vận động của tinh trùng, trực tiếp ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản.

Ông Đào Thái Sơn (Liên minh Quốc tế phòng chống lao và bệnh phổi) cho biết, gần đây có nhiều loại thuốc lá nhập lậu vào thị trường Việt Nam, nhất là thuốc Jet và Hero. Thuốc lá là mặt hàng đặc biệt và được các quốc gia kiểm soát chặt về mặt chất lượng, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, đối với các mặt hàng thuốc lá nhập lậu, thực tế các cơ quan chức năng chưa kiểm soát được về nguyên liệu sản xuất, nguồn gốc, chất lượng sản phẩm, đây là điều đáng lo ngại cho sức khoẻ của cộng đồng.

Trong khi đó, giới sản xuất và kinh doanh thuốc lá cho rằng, gần đây các cơ quan chức năng đã đạt được một số kết quả trong công tác chống buôn lậu thuốc lá nhưng chỉ mới giải quyết ở phần ngọn, riêng phần gốc vẫn còn bỏ ngõ.

Các kết quả nghiên cứu quốc tế cũng chỉ ra, chất Coumarin là một thành phần có trong thuốc diệt chuột, gây nhiễm độc gan và nguy cơ ung thư cao cho người sử dụng. Việt Nam và nhiều nước trên thế giới hiện nay đã cấm sử dụng chất Coumarin trong thực phẩm.

Để bảo vệ sức khoẻ của người tiêu dùng, bà Nguyễn Thị Thu Hương (Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế) cho biết, những người có thói quen hút thuốc lá mà chưa từ bỏ được, chỉ nên dùng các loại thuốc lá có nguồn gốc, không dùng thuốc lá nhập lậu, nhất là thuốc có nhãn hiệu Jet và Hero nhập lậu, vì các độc tố chứa trong các loại thuốc lá này đã được các cơ quan chức năng, các nhà khoa học chứng minh cụ thể.

Để chống thuốc lá nhập lậu hiệu quả, ngoài tăng cường kiểm tra và xử lý nghiêm đối tượng vi phạm, một số ý kiến cho rằng, ngành công nghiệp sản xuất thuốc lá cần tổ chức nghiên cứu, sản xuất các mặt hàng thuốc lá mới có hương vị tương tự như thuốc Jet, Hero để thay thế “gu” sử dụng các loại thuốc này của người dùng. Như vậy, thuốc lá nhập lậu sẽ giảm, Nhà nước thu được thuế, kiểm soát được chất lượng sản phẩm thuốc lá lưu thông trên thị trường, người tiêu dùng giảm được nguy cơ độc hại từ việc sử dụng hàng lậu.

Theo Tạp chí Tài chính