Trò chuyện cùng TTƯT, PGS. TS. BS Nguyễn Quang – Ngọn cờ đầu của một chuyên ngành mới: Nam học

1/ Thưa BS, hòa hợp lứa đôi trong đời sống tình dục để bảo đảm hạnh phúc gia đình là điều mà gia đình nào cũng mong mỏi. Nhưng trên thực tế, việc “lệch pha” trong đời sống tình dục vẫn là chuyện khó nói. Những vấn đề có liên quan đến bệnh lý Nam học thường gặp nhất là những bệnh lý nào, thưa BS?

Có rất nhiều yếu tố tác động đến sự hòa hợp lứa đôi trong đời sống tình dục, từ sự tự ti về bản thân, gia đình, mối quan hệ vợ chồng, hình thể bản thân… các rối loạn tình dục như giảm ham muốn tình dục, rối loạn cương dương, xuất tinh sớm… đến các bệnh lý toàn thân như đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa mỡ… và các bệnh lý tại chỗ như viêm da bao quy đầu, cong dương vật… Các yếu tố này có thể đơn độc hoặc phối hợp với nhau, muôn hình vạn trạng gây ảnh hưởng sâu sắc tới hạnh phúc lứa đôi.

Ở nam giới, đầu tiên, phải kể đến tình trạng giảm ham muốn tình dục. Giảm ham muốn tình dục có thể do suy giảm testosterone do chức năng tinh hoàn bị suy giảm, các bệnh lý gây rối loạn hoạt động trục hạ đồi – tuyến yên – tinh hoàn, dùng thuốc có tính kháng androgen, các bệnh lý mạn tính (đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa lipid…), các thói quen xấu (nghiện rượu, thuốc lá…), căng thẳng và rối loạn giấc ngủ…

Trầm cảm có thể đi đôi với giảm ham muốn tình dục. Trầm cảm thường là nguyên nhân của việc giảm ham muốn tình dục nhưng cũng có thể là hậu quả, làm cho tình trạng giảm ham muốn tình dục trở nên trầm trọng hơn. Hơn nữa, thuốc chống trầm cảm cũng có thể gây trầm trọng hơn tình trạng giảm ham muốn tình dục.

Rối loạn cương dương cũng là một tình trạng thường gặp, do nhiều nguyên nhân như rối loạn nội tiết, thần kinh, tâm thần, mạch máu, biến dạng hình thể dương vật… Người nam giới bị rối loạn cương dương, mặc dù có ham muốn tình dục, nhưng dương vật không thể cương được, hoặc cương được nhưng không đủ cứng để thực hiện quan hệ tình dục, hoặc có thể quan hệ tình dục được nhưng dễ bị mềm xìu, không thể duy trì được quan hệ tình dục một cách trọn vẹn.

Một tình trạng nữa cũng rất dễ gây thất vọng cho phía nữ, đó là xuất tinh sớm. Người đàn ông bị xuất tinh sớm thì mặc dù có thể cương dương vật được nhưng xuất tinh rất nhanh, thậm chí chưa kịp đưa dương vật vào cơ thể người phụ nữ, làm người phụ nữ rất không hài lòng, “cảm thấy như bị mất mát cái gì đấy” … như nhiều tâm sự mà chúng tôi nhận được.

Và còn rất nhiều tình trạng, bệnh lý khác nữa gây trục trặc tình dục như xuất tinh chậm, xuất tinh đau, xuất tinh ra máu…

2/ Ước tính có 16% nam giới từ 20-75 tuổi bị rối loạn cương dương. Tình trạng này ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống của người nam giới. Thậm chí có những người trục trặc ngay từ khi còn rất trẻ. Chưa kể, hiện nay tình trạng vô sinh hiếm muộn đang ngày càng gia tăng. Nguyên nhân vì sao, thưa BS?

Như trên đã nói, rối loạn cương dương có rất nhiều nguyên nhân: nguyên nhân nội tiết, thần kinh, tâm thần, mạch máu, biến dạng hình thể giải phẫu dương vật… Testosterone có vai trò rất quan trọng lên nhiều chức năng cơ thể, trong đó có vai trò tạo nên và duy trì cương dương vật. Ở nam giới, testosterone được sinh ra chủ yếu từ tinh hoàn. Khi tinh hoàn không sản sinh ra đủ testosterone (do bẩm sinh, tuổi tác, bệnh lý…) thì nhiều chức năng của cơ thể bị ảnh hưởng, trong đó có tình trạng rối loạn cương dương. Những tổn thương lên hệ thần kinh như chấn thương sọ não, chấn thương tủy sống, u não… gây rối loạn cương dương. Các bệnh lý tâm thần như trầm cảm, rối loạn lo âu… và một số thuốc điều trị tâm thần cũng có thể ảnh hưởng đến tình trạng cương dương vật. Các rối loạn vận mạch trong bệnh lý toàn thân hoặc tại chỗ như xơ vữa động mạch, chít hẹp động mạch dương vật… làm giảm lưu lượng dòng máu vào dương vật, hậu quả gây rối loạn cương dương. Các bệnh mạn tính, rối loạn chuyển hóa như suy thận mạn tính, đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa lipid… cũng gây hậu quả rối loạn cương dương. Những thói quen tật xấu, lối sống không hợp lý như nghiện rượu, thuốc lá, sinh hoạt không điều độ… đều có thể gây nên rối loạn cương dương, cũng như gây vô sinh. Tuy nhiên, không thể không nhắc tới yếu tố phía nữ, mối quan hệ vợ chồng. Như một câu châm ngôn: “Một bàn tay không thể vỗ thành tiếng, cũng như hạnh phúc làm sao xây đắp bởi một người”. Một người phụ nữ, một người vợ tâm lý sẽ hỗ trợ rất nhiều cho người nam giới. Thử nghĩ, khi một người chồng đang rất “hừng hực khí thế”, có niềm vui thành công ở cơ quan muốn chia sẻ với vợ, nhưng về nhà lại thấy vợ “hững hờ”? Khi đó, liệu có còn hứng thú làm chuyện ấy nữa không?

3/ Được biết, trong gần 20 năm qua, Trung tâm Nam học đã điều trị thành công rất nhiều trường hợp vô sinh hiếm muộn ở nam giới, đem lại hạnh phúc cho các cặp vợ chồng. Yếu tố thành công là gì, thưa BS?

Để có được thành công như ngày hôm nay, đó là sự tổng hòa của rất nhiều yếu tố. Đầu tiên là sự quyết tâm của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức trong việc thành lập Đơn vị Nam học, tiền thân của Trung tâm Nam học hiện nay. Ban Giám đốc Bệnh viện đã hỗ trợ rất nhiều cho Trung tâm phát triển. Tiếp đến là sự nỗ lực, cố gắng của toàn thể nhân viên Trung tâm Nam học. Chúng tôi đã luôn trau dồi kiến thức, lắng nghe, học hỏi từ tài liệu, sách vở, đồng nghiệp, lắng nghe sự phản hồi từ phía người bệnh, liên tục học tập, rút kinh nghiệm. Hơn nữa, chúng tôi là một tập thể giàu nhiệt huyết, đoàn kết hướng tới mục tiêu chung.

Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã ký cam kết với Bộ Y tế: “Đổi mới phong cách, thái độ phục vụ của cán bộ y tế hướng tới sự hài lòng của người bệnh”. Đây là minh chứng cho thấy quyết tâm cao của cán bộ, nhân viên Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức trong việc thực hiện chủ trương của Bộ Y tế – hướng tới sự hài lòng của người bệnh, góp phần xây dựng hình ảnh đẹp của người cán bộ y tế trong mắt nhân dân. Việc ký cam kết được thực hiện giữa tổ trưởng công đoàn, khoa, phòng, cá nhân với trưởng các khoa, phòng; giữa trưởng các khoa, phòng, chủ tịch công đoàn với giám đốc bệnh viện.

Mục tiêu của cam kết nhằm thay đổi nhận thức, thái độ, phong cách phục vụ người bệnh của cán bộ y tế Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, rèn luyện kỹ năng giao tiếp, ứng xử, nâng cao tinh thần, thái độ phục vụ, củng cố niềm tin và sự hài lòng của người bệnh, cũng như tạo điều kiện tốt, thuận lợi để người dân trên cả nước tiếp cận các dịch vụ y tế chất lượng cao; xây dựng hình ảnh đẹp của người cán bộ y tế Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức – luôn lấy người bệnh là trung tâm để phục vụ.

Sự hài lòng của cặp vợ chồng đã đem lại cho họ sự thoải mái, góp phần sinh ra những đứa con khỏe mạnh.

Có được những thành công này, chúng tôi càng thấy trọng trách của mình trong sự nghiệp chăm sóc sức khỏe toàn dân, nâng cao chất lượng dân số. Chúng tôi thấy cần phải nỗ lực hơn nữa để Trung tâm Nam học, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức luôn xứng đáng là lá cờ đầu của ngành Y tế trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe sinh sản Nam giới và Y học giới tính.

4/ Nghiên cứu khoa học, ứng dụng các tiến bộ khoa học công nghệ nhằm nâng cao chất lượng khám, chẩn đoán và điều trị, nghiên cứu khoa học và đào tạo, hàng năm, đã có hàng chục đề tài nghiên cứu khoa học được thực hiện tại Trung tâm. BS cũng là người chủ trì nghiên cứu và tham gia nhiều công trình nghiên cứu khoa học, triển khai ứng dụng những tiến bộ khoa học. Những đề tài nghiên cứu nào đã mang lại giá trị lớn cho việc khám chữa bệnh, phòng bệnh, phát hiện bệnh sớm, BS có thể chia sẻ cho mọi người?

Nghiên cứu khoa học và đào tạo cán bộ là hai trong bảy nhiệm vụ chung của bệnh viện.

Bệnh viện là nơi thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học, ứng dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật vào việc khám bệnh, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe người bệnh. Qua nghiên cứu khoa học, công tác đào tạo cán bộ cũng được nâng cao. Vì vậy, công tác nghiên cứu khoa học tại Trung tâm luôn luôn được chú trọng.

Đã có hàng trăm đề tài nghiên cứu (đề tài cấp Nhà nước, cấp Bộ, cấp Cơ sở…), hàng trăm bài báo khoa học được tiến hành tại Trung tâm hoặc có các nhân viên Trung tâm tham gia. Trong đó, phải kể đến cụm các công trình nghiên cứu về ứng dụng các thuốc điều trị rối loạn cương dương từ những năm 2000, làm tiền đề để Bộ Y tế cấp phép nhập khẩu, sử dụng cho người Việt Nam; các nghiên cứu về vô sinh nam giới, các phương pháp điều trị bệnh giãn tĩnh mạch tinh (nút mạch, phẫu thuật nội soi, vi phẫu thuật… – một bệnh lý thường gặp ở nam giới và cũng là một bệnh lý gây vô sinh nam giới thường gặp); các nghiên cứu về dị tật ở cơ quan sinh dục nam và phương pháp điều trị; các nghiên cứu về bệnh lý ung bướu cơ quan sinh dục (dương vật, tinh hoàn…); các bệnh lý viêm nhiễm cơ quan sinh dục…

5/ Trong xu hướng hiện đại hoá các phương tiện điều trị kỹ thuật cao, phát triển ứng dụng các công nghệ hiện đại vào công tác tư vấn sức khỏe, săn sóc và điều trị bệnh nhân. Đồng thời là cơ sở thực hành của Trung tâm Đào tạo và Chỉ đạo tuyến – Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, các trường đại học Y và một số cơ sở đào tạo khác; đào tạo cán bộ Y tế ở bậc sau đại học (tiến sĩ, thạc sĩ, bác sĩ nội trú, BSCKII, BSCKI…), đại học, cao đẳng… Trung tâm đã được trang bị như thế nào về mọi mặt để đáp ứng nhu cầu này, thưa BS?

Nằm trong Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, được thừa hưởng tất cả những ưu thế của một Bệnh viện Ngoại khoa hạng đặc biệt, Trung tâm Nam học được trang bị những cơ sở vật chất hiện đại nhất, phù hợp với chức năng nhiệm vụ của mình, từ những trang bị chung của Bệnh viện như máy chụp cắt lớp vi tính 256 dãy/ 512 lát cắt, máy chụp cộng hưởng từ 3.0, PET CT, những hệ thống máy xét nghiệm hiện đại nhất… đến những trang bị riêng cho Trung tâm như dàn kính vi phẫu hiện đại Zeiss Tivato 700, bộ dụng cụ vi phẫu, dàn phẫu thuật nội soi Karl Storz… Hơn nữa, có sự gắn kết với các khoa, phòng, trung tâm khác trong bệnh viện như: Ngân hàng mô, Trung tâm Phẫu thuật Tim mạch và lồng ngực, Trung tâm Gây mê và Hồi sức ngoại khoa… nên có thể tiến hành các ca phẫu thuật khó, phức tạp. Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức được trang bị hệ thống y tế từ xa Telemedicine hiện đại và bổ sung gần đây là Viettel Telehealth, cho phép trao đổi thông tin về người bệnh qua màn hình để thảo luận phác đồ điều trị, chia sẻ các kiến thức chuyên môn và huấn luyện từ xa, xóa đi rào cản về địa lý. Mới đây nhất, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức được công nhận là cơ sở đào tạo của Trường Đại học Phẫu thuật Hoàng gia Anh, khẳng định thêm vị thế của mình trên quốc tế.

6/ Hoạt động của Trung tâm Nam học là một mô hình cần thiết phù hợp với mô hình hoạt động của tất cả các bệnh viện trên thế giới, nhờ đó sẽ tăng cường quan hệ với các cơ sở thực hành và đào tạo trong và ngoài nước, trao đổi học tập với các chuyên gia quốc tế về lĩnh vực chuyên môn sâu. BS có thể chia sẻ thêm về điều này?

Ngày nay, khoa học nói chung và y học nói riêng đều có xu hướng đi rất chuyên sâu. Ngành Nam học cũng không phải là ngoại lệ. Một mô hình chuyên sâu như Trung tâm Nam học là xu hướng tất yếu. Chúng tôi yêu cầu các bác sỹ của Trung tâm cần phải luôn đào sâu suy nghĩ, học tập, phấn đấu thực sự là chuyên gia trong lĩnh vực của mình. Ngay cả với khối điều dưỡng cũng vậy, chăm sóc người bệnh thuộc chuyên khoa sâu của mình cũng cần phải có cách thức riêng biệt nhằm đem lại hiệu quả điều trị cao nhất. Qua đó, các nhân viên của Trung tâm Nam học mới có thể xứng tầm để trao đổi học tập với các chuyên gia quốc tế, mở rộng quan hệ hợp tác với các cơ sở thực hành và đào tạo trong và ngoài nước.

7/ Trong tương lai, với mục tiêu duy trì vị thế Trung tâm đầu ngành của cả nước về Nam học, ngang tầm các nước trong khu vực, Trung tâm đã chuẩn bị những gì, thưa BS?

Với trách nhiệm là Trung tâm đầu ngành của cả nước về Nam học, chúng tôi luôn cố gắng cùng Bộ Y tế xây dựng chuyên ngành Nam học để chuyên ngành Nam học ngày càng vững mạnh, có thể đảm đương chăm sóc sức khỏe sinh sản cho một nửa dân số (phái nam). Hơn nữa, Nam học còn gắn liền với Y học giới tính, cùng với chuyên ngành Sản phụ khoa chăm sóc sức khỏe sinh sản cho cả phái nữ nữa. Hiểu theo nghĩa rộng hơn, Nam học trực tiếp chăm sóc sức khỏe sinh sản cho phái nam và gián tiếp chăm sóc sức khỏe sinh sản cho phái nữ thông qua y học giới tính, tức là chăm sóc sức khỏe toàn dân. Đồng thời, chúng tôi còn có kế hoạch hợp tác sâu rộng hơn với các tổ chức, đơn vị bạn, các Hội nghề nghiệp chuyên ngành quốc tế…

Chúng tôi nhận thức rằng yếu tố con người là khâu then chốt. Vì vậy, cả Trung tâm luôn luôn nỗ lực học tập, trau dồi kiến thức, nâng cao hiểu biết. Đồng thời, cùng với bác sĩ, điều dưỡng, nhân viên của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, tiếp tục củng cố, nâng cao vị thế của mình.

8/ Thưa BS, như đã nói, một trong những mục tiêu quan trọng của Hội Y học giới tính VN là “giúp người dân sinh được con khỏe mạnh cho nòi giống Việt Nam”. Đây là mục tiêu lớn, tầm nhìn rất xa cho chiến lược quốc gia nhưng cũng rất cụ thể cho từng gia đình, phải không thưa BS?

Ngày 22 tháng 11 năm 2019, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1679/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược dân số Việt Nam đến năm 2030 có nêu rõ Mục tiêu tổng quát: “Duy trì vững chắc mức sinh thay thế; đưa tỉ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; tận dụng hiệu quả cơ cấu dân số vàng; thích ứng với già hóa dân số; phân bố dân số hợp lý và nâng cao chất lượng dân số, góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững.” Như vậy, ngay từ khi thành lập năm 2010, Hội Y học giới tính Việt Nam đã có mục tiêu hành động phù hợp với Chiến lược dân số Việt Nam của Chính phủ, chứng tỏ tầm nhìn rất xa của Hội Y học giới tính Việt Nam. Để thực hiện mục tiêu này, Hội Y học giới tính Việt Nam đã tiến hành nhiều hoạt động như: tổ chức hoặc phối hợp tổ chức với các Hội nghề nghiệp khác nhiều hội thảo khoa học, tiến hành nhiều nghiên cứu khoa học, tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn, tuyên truyền về chăm sóc sức khỏe sinh sản…

9/ Các bác sỹ của Trung tâm hiện nay đang là hội viên của nhiều hội, tổ chức quốc tế như: Hội Tiết niệu Thế giới (SIU – Société Internationale d’Urologie), Hội Tiết niệu Hoa Kỳ (AUA – American Urological Association), Hội Sinh sản và Phôi thai học Châu Âu (ESHRE – European Society of Human Reproduction and Embryology), Hội Y học giới tính Thế giới (ISSM – International Society for Sexual Medicine), Hội Y học giới tính Châu Á – Thái Bình Dương (APSSM – Asia Pacific Society for Sexual Medicine)… Điều này giúp ích cho việc tiếp cận, cập nhật thông tin mới, những phương pháp mới từ thế giới, nhưng đồng thời cũng bắt buộc các BS phải nỗ lực lớn để hòa nhập cùng các BS trên thế giới. Điều này có gặp khó khăn nào không, thưa BS?

Được tiếp cận các nền khoa học tiên tiến là cơ hội, đồng thời cũng là thách thức cho các bác sỹ của Trung tâm Nam học, đòi hỏi các bác sỹ luôn luôn phải nỗ lực học tập, nâng cao năng lực tiếp thu. Đây là một khó khăn của chúng tôi khi nhân lực trong Trung tâm còn thiếu. Có những thời điểm chúng tôi phải căng mình dàn trải nhân sự để làm việc, nhất là trong thời kỳ dịch bệnh như thế này. Chúng tôi vừa phải phục vụ người bệnh, vừa phải đảm bảo công tác phòng chống dịch bệnh. Để thu xếp thời gian học tập, nghiên cứu khoa học, hội nhập quốc tế, chúng tôi phải tập trung hết sức mình.

10/ Là Thành viên nhiều Hội nghề nghiệp trong nước và quốc tế như: Hội Tiết niệu Thế giới (SIU), Hội Tiết niệu Hoa Kỳ (AUA), Hội Y học giới tính Thế giới (ISSM), Hội Y học giới tính Châu Á – Thái Bình Dương (APSSM), Hội Sức khỏe sinh sản và Phôi thai người Châu Âu (ESHRE), Hội Ngoại khoa và Phẫu thuật nội soi Việt Nam… BS đánh giá về sự phát triển của các tổ chức Hội nghề nghiệp của các nước hiện nay như thế nào? Mô hình hoạt động Hội có khác với Việt Nam?

Các Hội nghề nghiệp quốc tế có bề dày lịch sử nên có nhiều kinh nghiệm trong việc tập hợp các thành viên quốc tế. Họ tổ chức các Hội thảo rất chuyên nghiệp, thu hút rất nhiều thành viên tham gia tích cực. Có những Hội nghị thu hút hàng chục nghìn người tham dự. Các Ban của các Hội cũng hoạt động tích cực và hiệu quả. Về cơ bản, mô hình hoạt động của chúng ta phù hợp với mô hình hoạt động của các Hội nghề nghiệp quốc tế. Chỉ có điều, chúng ta phải nỗ lực rất nhiều để theo kịp họ về tính chuyên nghiệp, cách thức tổ chức Hội nghị lớn…

Chân thành cảm ơn Bác sĩ.

Theo Tạp chí Sức Khỏe