Gan có chức năng lọc chất độc ra khỏi máu, cân bằng các chất dinh dưỡng đa lượng - vi lượng và điều chỉnh nội tiết tố. Khi tình trạng gan suy giảm có thể gây nhiều vấn đề trong đó có suy gan, đe dọa tới tính mạng.
Rất nhiều người tìm đến các phương pháp thải độc gan bằng thuốc, thực phẩm chức năng, nước uống detox, nước lá dân gian truyền miệng,... nhưng theo các chuyên gia, liệu điều này có thực sự đem lại hiệu quả hay không?
Bổ sung nhiều chất xơ vào chế độ ăn giúp gan hoạt động trơn tru hơn - Ảnh: ST
Trên thực tế, gan của bạn không cho phép các chất độc hại tích tụ. Khi một chất độc hại xâm nhập vào cơ thể bạn, gan sẽ nhanh chóng chuyển hóa nó thành một thứ ít gây hại hơn và bài tiết ra ngoài. Bạn không thể làm gì để giúp quá trình này diễn ra đúng hướng bởi nếu gan không tự thực hiện được chức năng này có nghĩa là cơ thể bạn đang gặp các trục trặc sức khỏe khác.
Vì thế mà không có gì ngạc nhiên khi không có bất kì bằng chứng khoa học nào cho thấy việc thải độc hay thanh lọc cơ thể thực sự hiệu quả. Vì các sản phẩm như trà và thực phẩm chức năng không được quản lý giống thuốc nên tác dụng phụ lâu dài của chúng thường ít khi được nhắc tới hay biết đến. Nếu bạn uống những sản phẩm này quá nhiều và thường xuyên, chúng thậm chí có thể gây hại cho gan của bạn.
Những hiểu lầm thường gặp về thải độc gan (giải độc gan)
Theo bác sĩ chuyên khoa Gan Tinsay Woreta tại Bệnh viện Jonhs Hopkins cho biết, có nhiều hiểu lầm liên quan tới việc giải độc gan, tiêu biểu trong số đó là:
- Thải độc gan rất quan trọng để duy trì sức khỏe hàng ngày và đặc biệt hữu ích sau khi bạn ăn quá nhiều hay uống quá nhiều rượu bia
Mặc dù nhiều thành phần trong các bài thuốc thải độc gan được chứng minh là có kết quả tích cực, tuy nhiên để có thể kết luận chắc chắn thì vẫn chưa đủ dữ liệu lâm sàng trên người.
Không có bất kỳ bằng chứng khoa học nào cho thấy có các loại thuốc thải độc nào giúp loại bỏ độc tố khỏi cơ thể bạn hoặc giúp bạn khỏe mạnh hơn. Bạn có thể cảm thấy tốt hơn khi áp dụng chế độ ăn kiêng giải độc đơn giản vì bạn không ăn thực phẩm chế biến sẵn có chất béo rắn và đường chế biến. Những thực phẩm này có lượng calo cao nhưng ít dinh dưỡng. Chế độ ăn kiêng giải độc cũng có thể loại bỏ các loại thực phẩm mà bạn có thể bị dị ứng hoặc nhạy cảm, chẳng hạn như sữa, gluten, trứng hoặc đậu phộng.
Đối với việc uống quá nhiều rượu hoặc thức ăn, cố gắng tiêu thụ ít hơn khi muốn củng cố sức khỏe lá gan được đánh giá là tốt hơn so với các giải pháp giải độc hay thanh lọc cơ thể chưa được chứng minh là có thể loại bỏ những tổn thương do uống nhiều bia rượu gây ra.
- Giải độc gan để giảm cân
Nhiều sản phẩm giải độc gan được quảng cáo có công dụng như thuốc giảm cân. Tuy nhiên không có dữ liệu lâm sàng nào chứng minh hiệu quả của những cách thải độc này. Trên thực tế, một số chất bổ sung chế độ ăn uống thực có thể gây hại cho gan bằng cách dẫn tới các tổn thương do thuốc gây ra.
Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng tổn thương gan do thảo dược và thực phẩm bổ sung đang gia tăng. Ví dụ, chiết xuất trà xanh có thể gây ra tác hại như viêm gan. Và việc thụt rửa bằng cà phê có thể dẫn đến nhiễm trùng và các vấn đề về điện giải.
- Thải độc gan sẽ khắc phục các tổn thương gan sẵn có
Bác sĩ Woreta nói: "Thải độc gan chưa được chứng minh là có thể điều trị các tổn thương gan hiện có, nhưng có nhiều hình thức điều trị khác nhau dành cho những người có lá gan bị tổn thương".
Chẳng hạn như bệnh gan do rượu, nếu người bệnh dừng uống rượu hoàn toàn sẽ giúp gan có cơ hội phục hồi tốt nhất. Hay với bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, phương pháp điều trị hiệu quả nhất chính là giảm cân nhằm giảm lượng chất béo trong gan và tình trạng viêm do chất béo dư thừa gây ra.
Điều này cũng đúng với việc phòng ngừa bệnh gan. Gan của bạn chịu ảnh hưởng bởi sức khỏe tổng thể và gen cùng với chế độ ăn uống, lối sống và môi trường. Còn các biện pháp giải độc gan không giúp điều trị tổn thương hay ngăn ngừa bệnh tật.
Điều gì giúp cải thiện sức khỏe lá gan?
Áp dụng lối sống lành mạnh là một chiến lược được coi là tốt hơn nhiều để giữ cho gan của bạn hoạt động tốt và khỏe mạnh. Mặc dù những lựa chọn sinh hoạt lành mạnh này cần thời gian dài để cho bạn thấy hiệu quả thực sự khi so với việc thanh lọc một lần - nhưng chúng đem lại những lợi ích bền vững hơn.
Vậy người uống bia rượu nhiều cần làm gì để phục hồi gan?
- Bỏ rượu
Trong một giờ gan chỉ xử lý được 10g rượu. Uống quá nhiều một lúc hoặc liên tục trong thời gian dài khiến gan không chuyển hóa kịp làm tích tụ acetaldehyde - chất có độc tính cao. Không chỉ gây độc cho gan, nó còn gây ảnh hưởng đến não, hệ tiêu hóa, các mô và có thể gây ung thư.
Tùy từng mức độ mà người uống rượu bia kéo dài có thể mắc gan nhiễm mỡ, viêm gan do rượu hay xơ gan, thậm chí là ung thư gan và các tổn thương cơ thể khác.
Trước tiên để gan có thời gian phục hồi, bạn phải bỏ rượu càng sớm càng tốt. Quá trình sửa chữa các thương tổn do rượu tại gan có thể bắt đầu sớm nhất là vài ngày tới vài tuần sau khi bạn ngừng uống rượu. Tuy nhiên nếu tổn thương quá nghiêm trọng thì quá trình hồi phục có thể mất tới vài tháng.
Tuy nhiên điều này không có nghĩa là gan lúc nào cũng có thể tự phục hồi. Nếu bạn lạm dụng rượu bia, uống quá nhiều trong nhiều năm thì khả năng tái tạo các tế bào mới của gan sẽ bị suy giảm thậm chí là không còn.
Ngoài hạn chế uống rượu bạn cũng cần tránh hút thuốc bởi điều này sẽ gây căng thẳng quá mức cho gan và các cơ quan khác.
- Theo dõi việc sử dụng thuốc
Tất cả các loại thuốc, dù là thuốc kê đơn hay không kê đơn thì cuối cùng đều phân hủy tại gan. Hầu hết các loại thuốc đều an toàn cho gan nếu bạn dùng đúng theo chỉ dẫn. Tuy nhiên uống quá nhiều thuốc, uống thường xuyên, uống sai loại, sai chỉ dẫn hay uống quá nhiều loại thuốc cùng một lúc có thể gây hại cho gan của bạn.
- Thận trọng với các thực phẩm chức năng quảng cáo giải độc, tốt cho gan
Giống như thuốc, các chất bổ sung như vitamin, khoáng chất, thảo dược và các biện pháp tự nhiên khác đều được xử lý tại gan. Các sản phẩm organic không có nghĩa là chúng không thể gây hại cho gan về lâu dài. Ngay cả vitamin, đặc biệt là vitamin A và niacin có thể gây tổn thương gan nếu bạn sử dụng quá nhiều. Vì thế cần nói chuyện với bác sĩ trước khi bạn có ý định bổ sung bất kì thực phẩm hay thuốc nào.
- Chế độ ăn uống thân thiện với gan
Chế độ ăn uống đóng một vai trò quan trọng đối với sức khỏe tổng thể của gan. Để đảm bảo chế độ ăn uống của bạn có lợi cho gan về lâu dài, cần:
+ Ăn đa dạng thực phẩm bao gồm ngũ cốc, trái cây, rau củ, protein nạc, sữa và các chất béo lành mạnh
+ Ăn đủ chất xơ giúp gan hoạt động trơn tru
+ Uống đủ nước mỗi ngày
+ Hạn chế các thực phẩm nhiều dầu mỡ, đường và muối,...
- Tập thể dục thường xuyên
Hoạt động thể chất không chỉ tốt cho hệ thống cơ xương và tim mạch mà còn tốt cho gan, phổ biến nhất là với bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Tập thể dục thường xuyên giúp ngăn ngừa sự tích tụ chất béo trong gan và giảm cân hiệu quả.
- Phòng ngừa bệnh gan, đặc biệt là viêm gan
Viêm gan có thể được ngăn ngừa nhờ việc hiểu rõ đường lây của viêm gan là gì, cụ thể:
+ Viêm gan A lây truyền qua việc ăn uống thực phẩm hoặc nước bị ô nhiễm phân của người bị bệnh
+ Viêm gan B, C lây truyền qua tiếp xúc với dịch tiết cơ thể của người bị bệnh bao gồm máu, dịch tiết âm đạo hay tinh dịch.
Để tự bảo vệ mình, bạn cần:
+ Vệ sinh cá nhân, nhà cửa sạch sẽ
+ Tìm hiểu về rủi ro viêm gan ở những nơi bạn định đi du lịch hay công tác; tránh uống nước máy chưa đun sôi hay trái cây chưa rửa
+ Không sử dụng chung các vật dụng cá nhân như dao cạo râu, khăn mặt, khăn tắm, bàn chải đánh răng,...
+ Trước khi xăm mình hay xỏ khuyên, hãy chắc chắn kim tiêm đó đã được khử trùng
+ Quan hệ tình dục an toàn, một bạn tình
+ Tiêm phòng viêm gan A và B (hiện tại chưa có vaccine tiêm phòng viêm gan C).
18/09/2023
